Çdo dimër shpesh e dëgjojmë termin “vorbull polare” në media të ndryshme. Disa e quajnë atë një stuhi stratosferike, disa e quajnë stuhi dimri dhe disa madje thonë se është një stuhi e madhe lart në atmosferë.
Së fundmi kemi parë ngjarjet në Amerikë ku i ftohti ekstrem ka mbërthyer pjesën më të madhe të vendit duke marrë edhe jetë njerëzish.
Nga të gjithë vëmendja e medias që ka marrë vorbulla polare vitet e fundit, shumica e njerëzve e njohin atë si “sistem që sjell çdo dimër ajrit e ftohtë”. Megjithëse ky është një pohim i vërtetë, le të zbulojmë së bashku se çfarë është saktësisht vorbulla polare.
Atmosfera mbi ne ka shumë shtresa të ndryshme. Të gjitha retë dhe zhvillimet e motit, ndodhin në pjesën më të ulët të atmosferës, të quajtur troposferë. Ajo arrin deri në 8 km lartësi mbi polet dhe deri në 14-16 km lartësi mbi ekuator. Mbi të, ka një shtresë shumë më të thellë të quajtur stratosferë. Kjo shtresë është rreth 30 km e thellë dhe është shumë e thatë. Presioni në majë të stratosferës është 1000 herë më i ulët se në tokë. Ndryshe nga troposfera, temperatura në stratosferë rritet me lartësi. Në rreth 50 km ku temperatura fillon të bjerë përsëri me lartësi, stratosfera përfundon. Stratosfera njihet kryesisht nga shtresa e ozonit që përmban, e cila na mbron nga efektet e dëmshme të rrezatimit diellor. Mbi polin jugor mund të gjejmë “vrimat famëkeqe të ozonit”, që shfaqen çdo vit në korrik dhe zgjasin deri në dhjetor.
Vorbulla polare është një sistem me presion të ulët që “banon” mbi pole me shtrirjen më të madhe gjatë muajve të dimrit. Është më e fortë në dimër për shkak të dallimit të madh të temperaturës midis rajoneve polare dhe rajoneve të mesme të gjerësisë. Njerëzit shpesh e identifikojnë vorbullën polare me fronte të ftohta që prodhojnë borë. Megjithëse kjo vorbull sjell një valë ajri të ftohtë, shoqërimi i saj me borë nuk është thjesht rastësi. Vorbulla polare ndodh kryesisht në stratosferë, një shtresë e atmosferës rreth 6-30 milje mbi troposferën ku ndodh pjesa më e madhe e zhvillimeve meteorologjike. Pvarësisht se është 30 milje mbi tokë, ka një ndikim të thellë në motin e përditshëm.
Gjatë Arktikut në dimër (natën polare), stratosfera – përveç masës ajrore që nuk mund të përzihet vertikalisht – mund të kapet në një vorbull, e cila do të parandalojë ajrin në stratosferë nga përzierja me masat ajrore fqinje. Kjo rezulton në krijimin e një vorbulle, të quajtur vorbull polare e Arktikut.
Forca e kësaj vorbulle matet në vorticitetin e saj te mundshëm. Sa më i madh të jetë vorticiteti i mundshëm, aq më e fortë është vorbulla polare dhe aq më e lartë është shpejtësia rreth qendrës së vorbullës.
Një vorbull polare gjithashtu shfaqet mbi Antarktidë. Dallimi midis vorbullës polare te Arktikut dhe vorbullës polare Antarktike është se vorbulla Antarktike është gjithmonë e fiksuar mbi kontinentin e Antarktikut, përqendruar mbi Polin e Jugut. Vorbulla polare e Arktikut, nga ana tjetër, tenton të tërhiqet nga toka që rrethon Oqeanin Arktik dhe prandaj është më e prirur të deformohet. Ndërsa një vorbull polare e Antarktikut mund të rritet me intensitet dhe mund të bëhet shumë e fortë, tendenca që një vorbull polare eArktikut të deformohet bën të mundur që ato të shpërndahen më lehtë./Meteoballkan.com
